Χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και απασχολούμενοι, λόγω των αυξημένων χρεών προς τον ΕΦΚΑ, δεν μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν. Η απόφαση, όμως της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, που θεσπίζει 10ετή παραγραφή των οφειλών τους αλλάζει τα δεδομένα. Δεκάδες χιλιάδες επαγγελματίες (κυρίως ασφαλισμένοι του πρώην ΟΑΕΕ) θα δουν τα χρέη τους προς το Ενιαίο Ταμείο να ελαφρύνουν έως και 50%, βάσει της απόφασης του ΣτΕ που αφορά μη βεβαιωμένες οφειλές.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι έχουν την ευκαιρία συνταξιοδότησης, χάρη στην ελάφρυνση των οφειλών τους προς τον ΕΦΚΑ, αρκεί, βεβαίως να τηρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Πέραν, βεβαίως της επάρκειας του πληρωμένου χρόνου ασφάλισης και των ηλικιακών κριτηρίων, η σημαντικότερη προϋπόθεση είναι η εξής: το συνολικό χρέος της δεκαετίας, όπου όπως αναφέρθηκε δεν περιλαμβάνει βεβαιωμένες οφειλές και συνθέτεται από ένα μείγμα πρόσθετων τελών, επιβαρύνσεων, οφειλών από αναγνώριση πλασματικών ετών κτλ., να μην ξεπερνά τις 20.000 ευρώ για τους επιχειρηματίες και τις 6.000 για τους αγρότες.
Πάντως, ακόμη και έτσι, αν το χρέος ξεπερνάει το ορισθέν «ταβάνι», οι επιχειρηματίες μπορούν, μέσω της καταβολής εφάπαξ του πρόσθετου ποσού (τη διαφορά, δηλαδή άνω των 20.000 ευρώ ή των 6.000 ευρώ για τους αγρότες), να ανοίξουν τη διαδικασία συνταξιοδότησής τους.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη διάταξη που «εδραζόταν» στο Νόμο Κατρούγκαλου (4387/16), για παραγραφή των οφειλών από ανείσπρακτες εισφορές στην 20ετία, θεσπίζοντας, επαναφέροντας για την ακρίβεια, το πλαίσιο της δεκαετούς παραγραφής. Όπως υποστηρίζουν έμπειροι εργατολόγοι, εντός του επόμενου διαστήματος, το υπουργείο Εργασίας θα προχωρήσει σε σχετική νομοθετική ρύθμιση, που θα αλλάζει στην 10ετία, το ισχύον καθεστώς της 20ετίας για την παραγραφή οφειλών.
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη διάταξη εκείνη του άρθρου 95 του νόμου 4387/2016 που προβλέπει την 20ετή παραγραφή των αξιώσεων για την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών των εντασσόμενων στον ΕΦΚΑ και ισχύει η 10ετής παραγραφή των αξιώσεων αυτών.
Αναλυτικότερα, η Ολομέλεια του ΣτΕ (πρόεδρος η Μαίρη Σάρπ και εισηγήτρια η σύμβουλος Επικρατείας Κωνσταντίνα Κονιδιτσιώτου) με την υπ΄ αριθμ. 1833/2021 απόφασή της έκρινε ότι ο θεσπισθείς με το άρθρο 95 παρ. 1 του νόμου 4387/2016 γενικός κανόνας της εικοσαετούς παραγραφής των αξιώσεων για την καταβολή εισφορών των εντασσόμενων στον ΕΦΚΑ φορέων κοινωνικής ασφάλισης, αντίκειται στις συνταγματικές Αρχές της αναλογικότητας και της ασφάλειας δικαίου.
Παράλληλα, η Ολομέλεια του ΣτΕ (με την διαδικασία της πρότυπης δίκης) κατά πλειοψηφία, αποφάνθηκε -σύμφωνα με ανακοίνωση του δικαστηρίου- ότι το επίμαχο άρθρο 95 του εν λόγω νόμου του 2016 «αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας, καθόσον χρόνος παραγραφής 20 ετών δεν συνιστά εύλογη διάρκεια της οικείας προθεσμίας, η οποία απαιτείται να είναι σχετικά σύντομη, δεδομένης και της αυξανόμενης ταχύτητας και πολυπλοκότητας των σύγχρονων βιοτικών σχέσεων και συναλλαγών, που αξιώνουν, κατ' αρχήν, ταχεία εκκαθάριση των εκάστοτε τρεχουσών υποχρεώσεων των διοικουμένων».
Αναφορικά με την οργάνωση και τη λειτουργία των ασφαλιστικών φορέων, το ΣτΕ επισημαίνει ότι «ο προβλεπόμενος χρόνος παραγραφής πρέπει να επαρκεί, ώστε, με τη συνδρομή και των σύγχρονων δυνατοτήτων της τεχνολογίας, να διενεργούνται, στο πλαίσιο της ορθολογικής οργάνωσής τους, επίκαιροι και αποτελεσματικοί, από την άποψη της εισπραξιμότητας, έλεγχοι με στόχο την προστασία του ασφαλιστικού κεφαλαίου και τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους, χωρίς να εκτείνεται σε μεγάλη διάρκεια, η οποία, λόγω της χρονικής απόστασης από την παράβαση δεν συμβάλλει στην ορθή, κατά το χρόνο ισχύος της, εφαρμογή της διαρκώς μεταβαλλόμενης ασφαλιστικής νομοθεσίας και τη δημιουργία συνείδησης συμμόρφωσης προς αυτή, οδηγεί αναγκαίως, δεδομένης και της σοβαρής υποστελέχωσης των υπηρεσιών, σε ανεπίκαιρους και για το λόγο αυτό μειωμένης εισπραξιμότητας ελέγχους, συνεπάγεται μη διαχειρίσιμο φόρτο για τις υπηρεσίες και, ενδεχομένως, ενθαρρύνει την απραξία των ασφαλιστικών φορέων».
Η μειοψηφία της συγκριμένης σύνθεσης του ΣτΕ εξέφρασε την άποψη ότι η εικοσαετής γενική παραγραφή, που θεσπίζεται με το άρθρο 95 παρ. 1 του ν. 4387/2016, δεν αντίκειται σε καμία συνταγματική ή υπερνομοθετικής ισχύος διάταξη και αρχή.
